HR Chipshol/Provincie Noord-Holland: rechter als taxateur?

Opvallend in deze procedure is dat de rechtbank aanzienlijk is afgeweken van het advies van de rechtbankdeskundigen over de waarde van de van Chipshol onteigende gronden. De Hoge Raad heeft het oordeel van de rechtbank in stand gelaten.

Eerste aanleg

In de rechtbankprocedure tussen Chipshol en de Provincie Noord-Holland over de onteigening van gronden voor de omlegging van de provinciale weg N201 was discussie over de wijze waarop de waarde van de grond getaxeerd diende te worden. De door de rechtbank benoemde deskundigen stonden de vergelijkingsmethode voor, terwijl Chipshol betoogde dat de residuele methode gebruikt diende te worden. De rechtbank volgde haar deskundigen.

Partijen hebben vervolgens 15 vergelijkingstransacties aangereikt. Van die 15 transacties hebben de deskundigen er 11 als niet, of niet goed bruikbaar, buiten beschouwing gelaten. Zij hebben uiteindelijk gelet op 4 transacties. Op basis daarvan taxeerden de deskundigen de onteigende gronden op € 40,- per m².
De rechtbank heeft het advies van de deskundigen niet gevolgd. Zij achtte 14 van de 15 aangereikte vergelijkingstransacties ongeschikt als zodanig en waardeerde, op basis van de enige resterende vergelijkingstransactie, de onteigende gronden eigenhandig fors hoger, op € 96,67 per m².

Cassatie

Deze kwestie is uiteindelijk aan de Hoge Raad voorgelegd. Onder meer werd geklaagd over de vergelijkbaarheid van de grond betrokken bij de enige door de rechtbank gebruikte transactie. Uit de (uitgebreide) conclusie van A-G mr. J.C. van Oven blijkt dat op dat oordeel van de rechtbank ook wel het nodige was af te dingen. De Hoge Raad laat het vonnis van de rechtbank echter in stand. Omdat de zaak via artikel 81 lid 1 RO wordt afgedaan, ontbreekt motivering van de Hoge Raad.

Rechter als taxateur?

Het is vaste rechtspraak dat de rechtbank zelfstandig de schadeloosstelling dient vast te stellen. De rechtbank is daarbij niet gebonden aan het advies van de rechtbankdeskundigen. Dit geldt zowel wat betreft de te hanteren juridische uitgangspunten als meer taxatie technische onderwerpen.

Niettemin is het opvallend dat de rechtbank in deze procedure aanzienlijk is afgeweken van het advies van de door haar benoemde deskundigen wat betreft de taxatie van de waarde van de onteigende gronden. Rechtbanken benoemen immers juist deskundigen om zich te laten voorlichten over onderwerpen waar een rechtbank niet bij uitstek zelf in thuis is, zoals bijvoorbeeld de taxatie van de waarde van gronden. In de praktijk plachten rechtbanken dit advies ook (grotendeels) te volgen. Bij discussies die zich toespitsen op een meer juridisch onderwerp, zoals bijvoorbeeld de te hanteren uitgangspunten bij de berekening van de schadeloosstelling wijken rechtbanken juist wel geregeld af van het advies van deskundigen. Deze procedure onderstreept de zelfstandige rol van de rechtbanken bij begroting van de schadeloosstelling, ook wat betreft de taxatie van de waarde van gronden.